Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι ένα είδος εκπαίδευσης και μάθησης που έχει τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα: υπάρχει απόσταση μεταξύ μαθητή και εκπαιδευτικού, γίνεται χρήση της τεχνολογίας για την πρόσβαση του μαθητή στο υλικό μάθησης και η αλληλεπίδραση μεταξύ μαθητή και εκπαιδευτικού καθώς και με τους υπόλοιπους μαθητές γίνεται μέσω της χρήσης τεχνολογικών μέσων (Anderson, 2011). Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση στην Ελλάδα της πανδημίας υποβοηθήθηκε από την ανάπτυξη της πλατφόρμας «webex» (https://www.webex.com/), μέσω της οποίας γινόταν συναντήσεις μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών με τη δυνατότητα χρήσης πολυμέσων, όπως εικόνα, ήχος και βιντεοσκοπήσεις.
Η τηλεκπαίδευση και η απομακρυσμένη διδασκαλία αποτέλεσαν τον πυρήνα της εκπαίδευσης στην περίοδο της πανδημίας. Οι Hodges, Moore, Lockee, Trust και Bond (2020) εισήγαγαν τον όρο «απομακρυσμένη διδασκαλία έκτακτης ανάγκης» για να υπογραμμίσουν τη διαφορά μεταξύ της εφαρμογής ενός διαφορετικού τρόπου διδασκαλίας και εκπαίδευσης λόγω κρίσιμων περιστατικών και ενός προσεκτικά σχεδιασμένου και οργανωμένου προγράμματος εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που εξαρχής δημιουργήθηκε για αυτόν τον σκοπό.
Η τεχνολογία και το Διαδίκτυο αποτελούν κοινό σημείο αναφοράς στην πληθώρα δραστηριοτήτων που καλούνται να εκτελέσουν καθημερινά οι σύγχρονοι άνθρωποι. Είναι, επομένως, εύλογο η παρουσία τους να είναι εμφανής και στον τομέα της εκπαίδευσης του 21ου αιώνα. Σύμφωνα με τους Ally και Prieto-Blázquez (2014), η αλλαγή προς την εμπλοκή της τεχνολογίας στην εκπαίδευση έχει ξεκινήσει πριν την πανδημία, καθιστώντας το παραδοσιακό μοντέλο εκπαίδευσης που βασίζεται στη συνδιαλλαγή μέσα στην τάξη αναχρονιστικό. Είναι γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί που χρησιμοποιούν την τεχνολογία στα μαθήματά τους, ενισχύουν την προσοχή των μαθητών, προσδίδουν ενδιαφέρον στο μάθημά τους και κινητοποιούν τους μαθητές τους.
Βέβαια, υπογραμμίζεται το γεγονός ότι ανατέθηκε στους εκπαιδευτικούς να μεταμορφώσουν τις πραγματικές τους τάξεις σε διαδικτυακές μέσα σε σύντομο χρονικό περιθώριο, μη έχοντας, μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις την κατάλληλη επίγνωση πάνω σε ψηφιακές δεξιότητες και τεχνολογικά επιτεύγματα (Schleicher, 2020). Είναι, λοιπόν, σημαντικό να διερευνηθούν οι προκλήσεις και οι δυσκολίες με τις οποίες ήρθαν αντιμέτωποι οι εκπαιδευτικοί σε αυτό το πρωτόγνωρο εγχείρημα για την εκπαίδευση σε πλαίσια εγκλεισμού και κοινωνικής αποστασιοποίησης. Προφανώς, υπάρχουν και θετικές επιδράσεις αυτού του φαινομένου, όμως, είναι πέραν του σκοπού αυτού του άρθρου. Παρατίθενται ορισμένες μελέτες, οι οποίες είναι χρήσιμες για κάθε εκπαιδευτικό.
Σύμφωνα με τους Niemi και Kousa (2020), μια από τις βασικές προκλήσεις των εκπαιδευτικών ως προς την εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι η έλλειψη ουσιαστικής συνδιαλλαγής και αυθορμητισμού που υπάρχουν στην κατά πρόσωπο διδασκαλία. Η παράδοση μαθημάτων σε απρόσωπα μαύρα κουτιά, και όχι πραγματικά πρόσωπα μαθητών, όπως και η συχνή σίγαση μικροφώνων που δεν επιτρέπουν την ακρόαση των αυθόρμητων αντιδράσεων των μαθητών πιθανώς να αποτέλεσαν τροχοπέδη στην απρόσκοπτη και αυθεντική επικοινωνία μαθητών και εκπαιδευτικού.
Επιπροσθέτως, έρευνα (Foti, 2020) έχει υποστηρίξει ότι απαιτούνται διαφορετικές πρακτικές και δεξιότητες από την πλευρά των εκπαιδευτικών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση από ότι στη δια ζώσης. Δεδομένου ότι υπάρχει απόσταση μεταξύ των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία, είναι σημαντικό οι μαθητές να αυτορρυθμίζονται και να είναι ενεργοί μέτοχοι στην εκπαιδευτική εμπειρία. Σύμφωνα με τους Eisenberg και Escobar (2020), είναι πολύ σημαντικό οι εκπαιδευτικοί να εντοπίζουν διαφορές ως προς την ενεργή συμμετοχή των μαθητών στα διαδικτυακά μαθήματα, οι οποίοι διαθέτουν μειωμένες δυνατότητες αυτορρύθμισης.
Επίσης, ο ρόλος του εκπαιδευτικού τροποποιείται και αποκτά νέες διαστάσεις, οι οποίες ταυτόχρονα είναι και προκλήσεις. Από τον ρόλο του ως «αυθεντία» μετατρέπεται σε αυτόν που οργανώνει, ενθαρρύνει, καθοδηγεί και εμψυχώνει τους μαθητές (Γκούβρα et al., 2001). Συνεπώς, ο ρόλος των εκπαιδευτικών απέκτησε νέες πολλαπλές διαστάσεις, οι οποίες έπρεπε να διαχειριστούν με ορθολογικό τρόπο από τους ίδιους μέσα σε μια περίοδο αυξημένου άγχους και εγκλεισμού. Έρευνα έχει δείξει τη δυσκολία των εκπαιδευτικών να επιβλέπουν και να αξιολογούν τους μαθητές τους (Kocoglu & Tekdal, 2020). Είναι, πραγματικά, δύσκολο για έναν εκπαιδευτικό να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που του επιτάσσει η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και να εκπληρώσει με επιτυχία τον πολυδιάστατο ρόλο του υπό το πρίσμα μίας οθόνης.
Επιπλέον, σύμφωνα με τον Τζιάβα (2014), υπάρχουν ελλείψεις σχετικά με την τεχνική υποστήριξη και την πρόσβαση στο Διαδίκτυο, ενώ απαιτείται επιπρόσθετος φόρτος εργασίας από τον ελεύθερο χρόνο των εκπαιδευτικών για την προετοιμασία του ψηφιακού μαθήματος, γεγονός που δεν κινητοποιεί τους εκπαιδευτικούς (Μουρατίδου, 2020). Επομένως, ο αυξημένος φόρτος εργασίας και η ανεπάρκειά τους ως προς τον τεχνολογικό εξοπλισμό σε συνδυασμό με την παραμονή στο σπίτι και την ταυτόχρονη διαχείριση και των υπόλοιπων ρόλων τους, για παράδειγμα ως γονείς ή σύζυγοι, δημιουργούσε επιπρόσθετα αρνητικά συναισθήματα.
Ολοκληρώνοντας, θα ήταν σκόπιμο να τονιστεί η συμβολή της επίγνωσης των σύγχρονων εκπαιδευτικών μέσων από τη μεριά των εκπαιδευτικών που αποτελούν βασικά στοιχεία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, αλλά συμβάλλουν και στην ενεργοποίηση και κινητοποίηση των μαθητών με ευεργετικό τρόπο. Είναι επιτακτική η ανάγκη για επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στη μάθηση μέσω Διαδικτύου και τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων στην τάξη τους (Lapada et al., 2020). Τέλος, είναι προφανές ότι αυτές οι πρωτόγνωρες αλλαγές και τροποποιήσεις στον τομέα της εκπαίδευσης, και όχι μόνο, ήρθαν για να μείνουν. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Khan και οι συνεργάτες του (2020), ίσως θα πρέπει να σκεφτούμε ότι αυτές οι αλλαγές είναι περισσότερο μόνιμες και όχι παροδικές, καθώς η πανδημία και τα επακόλουθά της είναι δυνατόν να υπάρχουν για αρκετό χρονικό διάστημα. Υπό αυτή την παραδοχή, θα ήταν πραγματικά ωφέλιμο οι παιδαγωγικές σχολές και τα ιδρύματα να ενσωματώσουν μαθήματα τεχνολογίας και χρήσης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, με στόχο την ανάπτυξη τεχνολογικά προηγμένων και καταρτισμένων εκπαιδευτικών.
Βιβλιογραφία
Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
Ally, M., & Prieto-Blázquez, J. (2014). What is the future of mobile learning in education? International Journal of Educational Technology in Higher Education, 11(1), 142–151.
Anderson, T. (2011). Towards a theory of online learning. In T. Anderson (Ed.), The theory and practice of online learning. 2nd Edition (pp. 45–74). Edmonton: Athabasca University Press.
Eisenberg, J., & Escobar, A. (2020). COVID-19: 10 steps for transferring your course online Retrieved 28/07/2021 from https://www.weforum.org/agenda/2020/03/covid-19- 10-steps-online-learning/
Foti, P. (2020). Research in distance learning in greek kindergarten schools during the pandemic of covid-19: possibilities, dilemmas, limitations. European Journal of Open Education and E-learning Studies, 5(1), 19-40.
Guri-Rosenblit, S., Sebkova, H., & Teichler, U. (2007). Massification and diversity of higher education systems: interplay of complex dimensions. Higher Education Policy, 20(4), 373-389.
Hodges C., Moore S., Lockee B., Tust, T. & Bond, A. (2020).The difference between Emergency Remote Teaching and Online Learning. Educause Review. 27 March 2020. Retrieved from https://er.educause.edu/articles/2020/3/the-difference-between-emergency-remote-teaching-and-online-learning?fbclid=IwAR0xvkRTj98K-15uOnt1n1Jr5IJfW-IJIoF7dQh4pIZlqqVitYH4m12rUEc
Khan, S., Nair, A., Hossain, M. I., Shivakumar, A., Cyclewala, S., Kumari, R., … Mehta, V. (2020). Covid-19: A pandemic here to stay! Journal of Medical Research and Innovation, 5(1).
Kocoglu, E., & Tekdal D. (2020). Analysis of distance education activities conducted during covid-19 pandemic. Academic journals, 15 (9), 536-543. doi:10.5897/ERR2020.4033
Lapada, A. A., Miguel, F. F., Robledo, D. A. R., & Alam, Z. F. (2020). Teachers’ Covid-19 Awareness, Distance Learning Education Experiences and Perceptions towards Institutional Readiness and Challenges. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 19(6), 127–144. https://doi.org/10.26803/ijlter.19.6.8
Niemi, H., & Kousa, P. (2020). A Case Study of Students’ and Teachers’ Perceptions in a Finnish High School during the COVID Pandemic. International Journal of Technology in Education and Science (IJTES), 4(4), 352-369.
Schleicher, A. (2020). Education disrupted-education built. Spotlight: Quality education for all during Covid-19 crisis. OECD/Hundred Research Report #011. Retrieved from hundred_spotlight_covid-19_digital.pdf (hundred-cdn.s3.amazonaws.com)
Telli Yamamoto, G., & Altun, D. (2020). The coronavirus and rising of online education. Journal of University Research, 3(1), 25–34.
UNESCO. (2020). Education: From disruption to recovery. https://en.unesco.org/covid19/educationresponse
WHO. (2020). WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19 - 11 March 2020. https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-themedia-briefing-on-covid-19–-11-march-2020
Ελληνική Βιβλιογραφία
Γκούβρα, Μ., Κυρίδης, Α., Μαυρικάκη, Ε. (2001). Αγωγή Υγείας και Σχολείο. Παιδαγωγική και Βιολογική Προσέγγιση. Αθήνα: εκδ. Τυπωθήτω – Γ. Δαρδανός.
Μουρατίδου, Ν. (2020). Συμπληρωματική σχολική εξ αποστάσεως εκπαίδευση στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Έρευνα δράσης σε μαθητές Ε΄ δημοτικού με τη χρήση της ψηφιακής πλατφόρμας e-me. (Διπλωματική εργασία, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο). Ανακτήθηκε από https://apothesis.eap.gr/handle/repo/46982
Τζιάβας, Β. (2014). Το ψηφιακό Σχολείο στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση: Το προφίλ του εκπαιδευτικού και η χρήση των ΤΠΕ στην μαθησιακή διαδικασία. Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου). Διαθέσιμο στο Αμητός https://amitos.library.uop.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/2233/48-2014%20%ce%a4%ce%96%ce%99%ce%91%ce%92%ce%91%ce%a3%20%ce%92%ce%91%ce%a3%ce%99%ce%9b%ce%95%ce%99%ce%9f%ce%a3.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Μελά Παναγιώτα
Απόφοιτος Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Α.Π.Θ.
Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
0 Comments